Eef Loozen is People & Culture Market Area Manager bij IKEA Nederland, maar ze is op 1 januari met sabbatical gegaan. Om te ontdekken hoe ze mensen nog meer kan helpen.

Toen Eef net twee weken in de brugklas zat, overleed haar moeder aan borstkanker. Vijf jaar later viel haar vader plotseling drie kilo af in twee weken. ‘Hij ging naar de dokter, die zei dat er iets bij zijn nieren weggehaald moest worden. Toen ze hem opereerden, bleek hij uitgezaaide kanker te hebben. De dag erna overleed hij aan interne bloedingen.’

Tantes op de stoep

Eef zat op dat moment in 5 havo, vlak voor haar eindexamen. ‘Met mijn twee oudere broers bleven we wonen in ons ouderlijk huis in Swalmen, Limburg. Te oud voor een pleeggezin, maar eigenlijk te jong om alleen te zijn.’ Wel kregen ze volop emotionele en praktische steun van familie en vrienden, van vaders en moeders kant. De zus van hun moeder steunde hen emotioneel en Eef trok erg naar haar toe. De broer van hun vader hielp hen met praktische en financiële zaken. 

‘Financieel hadden wij het best wel op orde, hoor. Tot ons 21ste kregen wij een wezenpensioen. Mijn oudste broer had al studiefinanciering. Op het huis waar we woonden, zat nog maar een klein beetje hypotheek. Mijn oudste broer en ik hadden ook een baantje. Daarnaast stonden er dagelijks tantes en buurvrouwen met een pan eten op de stoep. Soms dachten we: laat ons nu maar even alleen!’

Eef kan zich niet herinneren dat er besproken is of er een volwassene bij hen in huis moest komen wonen. ‘Dat hadden we ook niet gewild.’ Maar Eef en haar broers konden niet makkelijk over de gebeurtenissen praten. ‘Mijn vader was wiskundeleraar en mijn broers waren ook echte beta’s. Praten over je gevoelens was er niet bij. En daar zat ik als gevoelsmens dan tussen.’

Druk boontjes doppen

Na een jaar besloten de broers en zus om ieder hun eigen weg te gaan. Eef: ‘Dat kwam eigenlijk van mijn kant. Ik ging naar Sittard om een creatieve opleiding te doen, de docentenopleiding Tekenen en Handvaardigheid, en ik ging met een vriendin op kamers wonen.’ Na een jaar vertrok die vriendin naar Eindhoven en ging Eef op zichzelf wonen. Op haar 24ste kocht Eef een huis met haar toenmalige vriend. ‘Ik heb het vrolijke studentenleven overgeslagen. Ik was hard aan het studeren, mijn huishouden aan het runnen, mijn eigen boontjes aan het doppen.’ 

Al die jaren had Eef niet door dat ze het verdriet aan het wegstoppen was. ‘Ik deed dat ook niet bewust. Als mensen vroegen naar het verlies van mijn ouders, had ik het er wel over. Maar ik doorleefde het niet. Ik stond op emotionele overlevingsstand. Daardoor kon ik ook doorleven; heb ik mijn eindexamen gehaald en de kunstacademie. Maar rond mijn 26^ste was het alsof er een sluier over mijn ziel lag. Boodschappen doen of een feestje: het voelde precies hetzelfde.’ Eef besloot naar een psycholoog te gaan.

‘Een jaar lang heb ik met de psycholoog mijn levenslijn in kaart gebracht. Ik onderzocht: wie waren mijn ouders als kind, als jongvolwassene? Wie waren ze naast hun vader- en moederrol? Wat waren hun dromen geweest? Ik heb mijn familie een brief geschreven met deze vragen. Ik kreeg een handgeschreven brief van mijn oma en een fotoboek dat mijn oom voor mij had samengesteld. Het was een heel heftig verdriet waarin ik terecht kwam, maar ook heel waardevol.’

Vol in het verdriet

In februari rondde Eef het traject met de psycholoog af en toen, in april, pleegde haar broer zelfmoord. ‘Opnieuw kreeg ik te maken met een intens verlies. Maar deze keer had ik geleerd hoe ik moest rouwen. Waar ik het rouwen over het verlies van mijn ouders meer dan tien jaar heb uitgesteld, begon ik nu meteen. Ik ben twee of drie keer naar de psycholoog geweest, meer had ik niet nodig. Ik wist hoe ik moest rouwen. Opnieuw begon ik met onderzoek. Ik ben naar zijn kamer in Amsterdam geweest waar hij woonde. Ik heb gelezen over zijn mogelijke psychische aandoening en de aantekeningen die hij zelf had gemaakt. Het lijkt ook of ik effectiever heb gerouwd. Het kwam sneller op gang en leek korter. Ik mocht er van mezelf vol inzitten.’ 

Dat is misschien wel het belangrijkste wat Eef heeft geleerd over rouwen. ‘Kijk het verdriet aan en omarm het. Ga het hele scala van perspectieven en emoties, die bij het verlies horen, aan. De termen “verwerken” en “doorleven” klinken alsof je het verdriet daarna achter je laat. Dat is niet zo. Het lijfelijke, hartverscheurende verdriet, dat laat je misschien achter je. Maar de rouw blijft in een of andere vorm. Laat dat toe.’

‘Weet ook,’ zegt Eef, ‘er zijn parallellen in de rouwfases die ieder doorloopt, maar iedereen beleeft het anders. Vergelijk hoe jij rouwt niet met een ander. Zo van: die was al na drie weken aan het werk. Kijk zonder oordeel naar je eigen verdriet en rouw, want dat oordeel leidt alleen maar af.’ 

Wees er 

Ook als iemand anders in jouw omgeving rouwt, zegt Eef, is dat het belangrijkste: er zijn. ‘Probeer het niet op te lossen voor de ander. Geef geen advies. Maar wees er gewoon. De ander wil alleen zijn verhaal kwijt. Wees er ook mentaal bij. Luister en stel vragen. Maar laat ook de stilte toe. Voor je eigen rouw en die van de ander. Vaak gaan we babbelen omdat we ongemakkelijk zijn. Maar je kunt ook gewoon zeggen: “Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil gewoon bij je zijn.”’ 

Rouw is voor Eef lang iets engs geweest, iets traumatisch, maar de gebeurtenissen hebben haar gevormd. ‘Ze hebben me enorme veerkracht gegeven en positief in het leven gezet. Het is daardoor iets moois geworden. En hoe gaaf is het dat ik daar nu andere mensen mee kan helpen? Sinds de zomer werk ik bij Humanitas als vrijwilliger Rouw en Verliesbegeleiding. Toen ik de advertentie zag, begon mijn hart meteen sneller te kloppen. Ik realiseerde me: dat ben ik! Dat kan ik bijdragen! Ik moest er ook een beetje om lachen: hoe heb ik dat nooit eerder gezien?!’ Op dit moment begeleidt Eef o.a. een meisje van 22 jaar, die haar moeder heeft verloren. 

Het is niet voor niets dat Eef deze zomer met dit werk bij Humanitas is begonnen. ‘Het vele thuis zitten door Corona was voor mij is de trigger om na te denken: waar gaat het nou echt om in het leven? Ik heb besloten een jaar sabbatical te nemen om na te denken over mijn volgende stap. Ik weet dat ik, net als bij People & Culture, mensen in het werk of in het leven een stap verder wil helpen. Worden dat teams of individuen? Ga ik mij specialiseren in rouw en verlies? Of wordt mijn thema breder? Ga ik voor mezelf beginnen, of studeren of terug naar IKEA? Dat alles ga ik dit jaar ontdekken. En dat is een heerlijk gevoel.’

Inmiddels is Eef Loozen haar eigen onderneming begonnen in coaching, transformatie, leiderschap en ontwikkeling. eefloozen.nl